İneklerin gündelik yaşamda belirli bir süre uyumaları gerekir. Genelde ineklerin ayakta vakit geçirdiğini görsek de uyku durumlarını etkileyen bazı faktörlerin olduğu unutulmamalıdır. Topal olma ve sıcaklık gibi stres kaynakları nedeniyle ineklerin ayakta uyuduğu düşünülebilir. Fakat bunun altında farklı nedenler sıralanabilir. Normal şartlarda ineklerin nasıl uyuduğuna dair herhangi bir kayıt bulunmamaktadır.

 

İneklerin uyku durumu yem tüketme ve dinlenme davranışlarıyla yakından ilgilidir. Yapılan araştırmalar ineklerin dinlenme davranışlarının negatif etkilenmesi durumunda yem tüketmek yerine uyumayı tercih ettiğini göstermiştir. Ayrıca ineklerin buna bağlı olarak dinlenme süreleri de değişmektedir. Ek olarak dinlenme süresinde yaşanan artışın saatlik süt üretimine doğrudan olumlu etkide bulunduğunu göstermiştir.

 

Zamanlarının büyük kısmını uyuyarak ve geviş getirerek geçiren inekler gün içerisinde dört farklı işlem gerçekleştirir. Bu işlemler su ve yem tüketimi, sağma işlemi ve uyuma süreci olarak sıralanır. Sağlıklı bir inek gündelik yaşamında en az 12 saat uyurken bu sürenin yarısını da geviş getirerek geçirmektedir.

İnekler Nasıl Uyur?

İneklerin uyku pozisyonları ve alışkanlıkları onların refahı ve sağlığı açısından çok önemli bir yere sahiptir. Günde minimum 4 saat uyuması gereken ineklerin ortalama 12-14 saat dinlendiği bilinir. Uyuma sırasında genelde ön bacaklarını dirseklerine çökerterek oturan inekler bu sayede vücut ağırlıklarının çok büyük bir bölümünü ön dirseklere yüklemektedir. Arka bacaklar ise dizleri üzerine çöker ve uyuma süreci başlar. Bu uyku şekli ineklerin en rahat konumda dinlenmelerini sağlamaktadır.

 

İnekler için uyku konforu da önemlidir. Durak zeminleriyle yatakların yumuşaklığı aslında uyku düzeniyle bağlantılıdır. İneklerin uyku kalitesini olumsuz etkileyen pürüzlü ve sert yüzeyler yerine temiz ve yumuşak yataklar tercih edilmelidir. Bu faktörler ineklerin stres seviyesini ciddi oranda azaltır. Ayrıca uygun bir yatak düzeni kurulduğunda uyku süresi artarken rahat dinlenme ve kaliteli üretim süreci de olumlu etkilenir.

 

Dinlenme süresinin büyük bir kısmını geviş getirerek geçiren ineklerin uygun ortamda bulunması, uyku alışkanlıklarının gözlemlenmesi açısından önemlidir. Uyurken zorlanan veya çok uzun süre ayakta kalan ineklerin aslında uygun barınak koşullarına sahip olmadığını gösterir. Sonuç itibariyle ineklerin dinlenme ve uyku düzeni hem verimlilikleri hem de sağlıkları açısından dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır.

İnek Ayakta Uyur mu?

Genelde yatarak uyuyan inekler bazı durumlarda ayakta uykuya dalabilir. Yatarak uyuma nedenlerine baktığımızda;

• Yumuşak bir yatak ihtiyacı her zaman bulunur.
• Vücut ağırlıklarının ortalama üçte ikisini ön dirseklerine koyarak uyumayı tercih ederler.
• Bu uyku pozisyonunda dirsekler 25-30 cm kadar yükseklikten serbest olarak düşer.

İneklerin ayakta uyuma nedenleri;

• Birtakım hastalıklar nedeniyle rahatsızlanması
• Uyuması gereken sürede geviş getirmek yerine ayakta vakit geçirmesi
• Barınak bölgesinin ortamından ve atmosferinden memnun olmaması şeklinde sıralanmaktadır.

İneklerin rahat ve sağlıklı bir şekilde uyuması için uygun ortam hazırlanmalıdır. Dirseklerini 30 cm’ye kadar serbest bir şekilde düşürebilen inekler arzu ettikleri zaman ağrısız bir şekilde uyuyabilir. Ancak yumuşak bir yatak takımına sahip olmaları gerekir. Bunlarla beraber ineklerin bir ortamda ne kadar hızlı uyuduğuna bakılarak aslında memnun olup olmadıkları fark edilebilir.

Bir İnek Günde Ne Kadar Uyur?

Bir ineğin günde net uyku saati belirli değildir. Yaşam koşullarına bağlı olarak günde 14 saate kadar uyuyabilen inekler ortalama 9-12 saat arasında uykuda kalır. Uyku süresinin yarısı kadar da geviş getirmesi gerekir. Uykuda olmadıkları sırada yemek ve su tüketen inekler ayrıca sağma işlemlerine gitmektedir.

İnekler Ahırda Nasıl Rahat Eder?

İneklerin ahırda rahat etmesini sağlayan birden fazla faktör vardır. Bunlar arasında en önemlisi yeterli havalandırmanın yapılmasıdır. Ayrıca yürüme konforu sağlanan ineklerin gün içinde daha rahat vakit geçirdiği bilinir. Kuru yürüme alanları, tırnaklarının sağlığı ve yürüyüş adımları da ahırda rahat etmelerini sağlar.

 

İneklerin yürüme konforu sağlandığında daha fazla hareket ederler. Bu da daha çok güvenli yere basma, iyi kızışma ve daha iyi tırnak sağlığı anlamına gelir. Kaymaz bir zemine ihtiyacı olan ineklerin yürüme yollarındaki betonlarda daha rahat ettiği bilinmelidir. Ancak gün içinde ahırda kaldıkları süre boyunca her zaman hijyenik ve havadar bir ortamın sunulması gerektiği unutulmamalıdır.

• Uygun altlık seçimi: İnekler uyurken ağırlıklarının büyük kısmını eklemler tarafından taşımaktadır. bu aşamada durak zemininin sert ve pürüzlü olması durumunda ineklerin rahatlığı bozulur. Ayrıca inekler bu süreçte istediği gibi ağrısız şekilde uyuyamaz.
• Hareket alanı: İneklerin hareket alanı geniş olmalıdır. Bu sayede her türden yatma pozisyonu sağlanabilir.
• Hijyen: Ahırda ineklerin rahat vakit geçirmesi için hijyene çok dikkat edilmelidir. Düzenli ve temiz bir ahır hem sağlık hem de mutluluk getirecektir. Buna ek olarak hastalıkların yayılması da engellenir.
• Uygun havalandırma sistemi: İneklerin refahının sağlanması adına en önemli faktördür. Özellikle yaz dönemlerinde nemli ve sıcak iklime sahip olan bölgelerde uygun sistemlerin kullanılması şarttır. Günümüzde doğal havalandırma koşulları yetersiz olmakla beraber dışarıdan ahıra gelecek taze havanın az olması da inekleri rahatsız etmektedir. Öte yandan dışarıdan gelecek havaya yer açmak adına ahırdaki gaz ve nemin dağıtılması gerekir.

Ahır havalandırma sistemlerinin kullanım amaçları;

• İneklerin ihtiyacı olan yeterli ve taze havayı sağlamak
• İhtiyaç duyulan oksijeni sağlamak
• Amonyak emisyonunu azaltmak
• Güneş ışınları sebebiyle barınağa ulaşan ısı etkisinin azaltılmasını sağlamak
• Aşırı su buharının ahırdan uzaklaştırılmasını sağlamak
• Mikrop ve tozlardan arındırmak
• Dışkıların fermantasyonuyla oluşan zararlı gazları ahırdan uzaklaştırmak şeklinde sıralanmaktadır.

Üzeri kapalı olan ahır binaları sürekli rutubetlidir. Bu rutubetin en kısa sürede ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Kaliteli bir havalandırma sistemiyle ahırdaki toz, gaz ve nem seviyeleri kabul edilebilir bir düzeye indirilebilir. Ahırda serbest kalan nem ile beraber gaz, asit ve tozlar reaksiyona girer. Bu durumda korozyon oranı hızlıca artmaktadır. Ahırlardaki bakteri kolonileri de bakterilerin üremesine neden olurken zararlı asitlerin üretilmesinde etkilidir. Öte yandan aşırı nem ahır tavanında yoğunlaşarak damlayacaktır. Bu da ciddi bir nem dalgasını meydana getirir ve inekleri ciddi anlamda rahatsız eder.

 

Günümüz işletmeleri tasarruf kaynaklı ahırlarda havalandırma sistemi kullanmamaktadır. Fakat bu durum havalandırma hızını azaltacağı gibi ahırın sıcaklığını ve nem seviyesini yükseltmektedir. Alternatif olarak fan havalandırmalı ahırlar tercih ederek nem azaltılabilir. Bu sayede hayvanlar çok daha sağlıklı ve rahat bir ortamda vakit geçirmeye devam eder.

 

İnekler nefes alıp verirken bulundukları ortama büyük oranda nem bırakır. Bu nemim havalandırılması zorunludur. Belirttiğimiz üzere yüksek nem, ortamdaki tüm maddeleri ıslatmakta ve yoğuşma potansiyelini artırmaktadır. Haliyle amonyak emisyonu yani salınımı meydana geldiğinde nemle birleşir ve kimyasal bir madde olan amonyum hidroksit oluşturur. İneklerin sağlığı açısından zararlı olan bu madde ya da zararlı diğer gazların ortamdan uzaklaştırılması adına ahır havalandırma sistemleri tercih edilmelidir. Bu sistemler ahırlardaki taze hava tedarikinden sorumlu olmakla beraber başarılı bir şekilde tasarlanmış havalandırma uygulamalarının her zaman daha fazla verim sağladığı unutulmamalıdır. Yani ineklerin temiz bir ortamda yaşaması daha sağlıklı ve verimli bir şekilde yaşamaya devam etmesini sağlayacaktır.